Son yılarda çevreye ve çevre sorunlarına yöneltilen ilginin somutlaştığı alanlardan biri de medya. İklim değişikliğinin etkileri, enerji krizi, gezegenin geleceğinin tehlikede olduğunu vurgulayan bilimsel raporlar, çevre teknolojilerindeki gelişme ve sivil toplum faaliyetleri, medyanın çevreye daha yakından bakmasını sağlıyor. Çevre konusunda küresel düzeyde yapılan tartışmalar Türkiye’de de yankı buluyor. Özellikle son yıllarda yazılı ve görsel basında çevre haberlerin sayısının arttığını, özel bölümler ve ekler hazırlandığını, çevre kuşakları ve programlarının yayın akışına dahil olduklarını gözlemliyoruz. Bu çerçevede 2008 yılında çevre haberlerinin medyada ne şekilde yer aldığını, hangi konulara ağırlık verildiğini ve yıl içindeki çevre haberi dağılımını incelemek için Hürriyet, Zaman ve Sabah gazetelerinin internet sitelerinde tarama yaptık.
Arşivlerinden önce içinde “çevre” sözcüğü geçen haberleri alıp, bunların arasından çevre ile ilgili olmayanları eledikten sonra 12 konu başlığı (Doğa, Su, Orman, Kirlilik, Farkındalık, Enerji, Çevre Teknolojileri, Atık, İmar, Deniz, Küresel Isınma ve Diğer) altında sınıflandırdık. Ayrıca son 10 yılda “Küresel Isınma” ve Yenilenebilir Enerji” konularının bu üç gazetede ne kadar yer bulduklarını inceledik. Adı geçen gazeteleri ele almamızın başlıca sebebleri tirajları, web sitelerinin izlenme oranları, ayrı medya gruplarına ait olmaları ve internet sitelerinin teknik olarak bu şekilde bir tarama yapmaya uygun olmasıydı. Bu araştırma değerlendirilirken haberlerin, gazetelerin web arşivlerindeki haber arama kısıtları ve kodlamadaki muhtemel çakışmalar göz önünde bulundurulmalıdır.
Arşivlerinden önce içinde “çevre” sözcüğü geçen haberleri alıp, bunların arasından çevre ile ilgili olmayanları eledikten sonra 12 konu başlığı (Doğa, Su, Orman, Kirlilik, Farkındalık, Enerji, Çevre Teknolojileri, Atık, İmar, Deniz, Küresel Isınma ve Diğer) altında sınıflandırdık. Ayrıca son 10 yılda “Küresel Isınma” ve Yenilenebilir Enerji” konularının bu üç gazetede ne kadar yer bulduklarını inceledik. Adı geçen gazeteleri ele almamızın başlıca sebebleri tirajları, web sitelerinin izlenme oranları, ayrı medya gruplarına ait olmaları ve internet sitelerinin teknik olarak bu şekilde bir tarama yapmaya uygun olmasıydı. Bu araştırma değerlendirilirken haberlerin, gazetelerin web arşivlerindeki haber arama kısıtları ve kodlamadaki muhtemel çakışmalar göz önünde bulundurulmalıdır.
Üç gazetedeki çevre haberlerinin toplamı 2438’e ulaşıyor. Konu bazında ilk üç şu şekilde sıralanıyor: Farkındalık (497), Kirlilik (306), Orman (303). Son üç sırayı Diğer (111), Deniz (107), Maden (42) haberleri alıyor. Bu sıralamada dikkat çeken her üç gazetede de ilk üç konu arasında yer alan Farkındalık ve Orman haberlerinin toplamda da ilk üç içinde olması ve Kirlilik konusunun, tek tek gazetelerde ilk üçe girmemesine rağmen toplamda ikinci sıraya yerleşmesi. İmar, Deniz ve Maden konuları her üç gazetede de son sıralarda yer alıyor. Kentleşmenin getirdiği rant olanakları, madencilik faaliyetlerinin çevresel etkileri,deniz rezervlerinin azalması gibi sorunların önemi ve güncelliği düşünüldüğünde medyada daha az yer almaları dikkat çekici.Ayrıca gazetelerin web sayfalarında bir günde yer verdikleri haberlerin sayısının binlerle ifade edildiği düşünüldügünde çevre haberlerinin yıllık sayısının toplam haberlerin çok küçük bir bölümünü oluşturduğunu söyleyebiliriz.
Geçtiğimiz yıllarda öne çıkan çevre konularından “Küresel Isınma”yı ve “Yenilenebilir Enerji” yi anahtar kelime olarak belirleyerek web arişivinde yaptığımız son 10 yılı kapsayan taramada şu sonuçlara ulaştık. Küresel Isınma konusunda 2007 yılına kadar küresel ısınma konusuna değinen haber sayısı düşük seviyedeyken bu yıl her üç gazetede de haber sayısında en yüksek seviyesine ulaştığı gözleniyor. 2007’de Zaman’da küresel ısınma 1472 haberde geçerken Hürriyet ve Sabah yaklaşık aynı sayıda haberde bu konuya değiniyor.(735-736). 2008 yılında her üç gazetede de düşüş yaşanıyor. Yenilenebilir Enerji konusunda da 2003 yılından sonra haber sayısı artışa geçiyor ve 2008 yılında her üçünde de tepe noktasına ulaşıyor. Zaman (249), Sabah (173), Hürriyet (156).
Barış Gençer Baykan
Araştırmanın tamamına http://www.betam.bahcesehir.edu.tr/ adresinden ulaşabilirsiniz.
